Pasif-Agresif Kişilik Bozukluğu Nedir? Semptomları, Teşhisi ve Tedavi Seçenekleri

Pasif-agresif kişilik bozukluğu (PAPD), insanların olumsuz duyu ve duygularını doğrudan değil, gizli veya pasif bir şekilde ifade etmelerine neden olur. Bu kişilerin genellikle söyledikleri ve yaptıkları bir çelişki yaratır. Bu bozuklukta huzursuzluk, değişkenlik, kararsızlık, somurtkanlık ve kırılganlık belirgindir. Kişiler kaçma, kaytarma, istenen işi yapmama gibi pasif yollara başvurur. Talepler, sorumluluklar ve yükümlülükler karşısında otoriteye karşı pasif direnç ve negativistik davranış örüntüsü yaygındır.

Bu yazımızda PAPD’nin ne olduğunu, nedenini, semptomlarının ne olduğunu ve sağlık uzmanlarının bunu nasıl teşhis edip tedavi ettiğini inceliyoruz.

İlgini çekebilir: Beyin Sisi Nedir? Belirtileri Nelerdir? Gidermek İçin Neler Yapılabilir?

Pasif-Agresif Kişilik Bozukluğu Nedenleri

Çocukluk ve ergenlik döneminde, başkalarına, özellikle de otoritelere karşı orta derecede bir direnç, doğal olarak gelişme eğilimindedir ve zamanla azalır.

Ne var ki PAPD’nin tam olarak neden oluştuğu belirsizliğini koruyor. Araştırmalar bu rahatsızlığın büyük ihtimalle aşağıdaki nedenlerin farklı kombinasyonlarından dolayı geliştiğini gösteriyor:

• Genetik
• Taciz edici bir ortamda veya madde bağımlılığının olduğu yerde büyümek
• Öfke veya olumsuz duyguları ifade ettiği için veya bazı duygu ve düşüncelere karşı çıktığı için çocukken cezalandırılmak
• Çocukluk döneminde kendini nasıl göstereceğini öğrenmemiş olmak
• Bir çocuğun ebeveyn, bakıcı veya öğretmen gibi otorite figürleriyle olan ilişkisindeki aksaklıklar

Bazı insanlar aşağıdakiler gibi başka bir akıl sağlığı durumuna ek olarak da PAPD yaşayabilir:

• Anksiyete bozuklukları
• İntihar düşüncesi veya davranışı
• Madde bağımlılığı
• Şizofreni
• Bipolar bozukluk
• Öğrenme veya dikkat bozuklukları
• Narsistik kişilik bozukluğu

İlgini çekebilir: Sosyal Zeka Nedir? 5 Adımda Nasıl Geliştirilir?

Semptomlar

PAPD’li insanlar söyledikleri ve yaptıkları arasında bir kopukluk yaşama eğilimindedir. PAPD çeşitli şekillerde ortaya çıkabilse de yaygın semptomlar şunları içerir:

• Başlangıçta yapmaya gönüllü olduğu bir işin görevlerini tamamlamayı ertelemek
• Kasıtlı olarak hatalar yapmak veya projeler, görevler, etkinlikler için son teslim tarihlerini kaçırmak
• Aşırı inatçı davranmak
• İş projelerinden, seyahatlerden, tıbbi randevulardan veya aile toplantılarından kaçınmak için önemli belgeleri kasıtlı olarak yanlış yerleştirmek
• Kişisel bir talihsizlikten dolayı aşırı derecede şikayetçi olmak
• Otoriteyi küçümsemek veya eleştirmek
• Nispeten şanslı olana karşı kıskançlık ve kızgınlık hissetmek
• Tartışmacı olmak
• Düşmanlık ve pişmanlık arasında gidip gelmek
• Agresif, kötümser veya alaycı bir tavır sergilemek
• Başkalarını kendi duyguları veya eylemleri için suçlamak
• Yetersizlik veya düşük özgüven duygusu yaşamak
• Nedenini açıklamadan başkalarına karşı soğuk veya kinci davranmak

İlgini çekebilir: Kaybetme Korkusu Nedir? Belirtileri ve Tedavi Seçenekleri Nelerdir?

Teşhis süreci

Uzman kişi, PAPD ile birlikte mevcut olabilecek diğer ruh sağlığı koşullarını belirlemek veya teşhis etmek için şu değerlendirme araçlarını kullanabilir:

• Algılanan genel kişilik özellikleri ve davranışları
• Günlük yaşam etkileşimlerinin, ilişkilerinin veya rollerinin karakterizasyonu
• Duygusal farkındalık seviyesi
• Geçmişteki veya hali hazırdaki kişiler arası çatışmalar
• Umutsuzluk duyguları
• İntihar düşünceleri
• Kişisel veya ailevi ruh sağlığı koşulları öyküsü
• Madde kullanımı
• İş yeri veya okul gibi günlük yaşam alanlarında işlev görme yeteneği
• Sağlıklı ilişkiler kurma ve sürdürme yeteneği
• Kişiler arası davranışlara duyarlılık
• Kişiler arası değerler
• Sosyal biliş veya farkındalık

İlgini çekebilir: Duygusal İstismar ve Belirtileri Nedir? Neler Yapılabilir?

Tedavi seçenekleri

Sağlık uzmanları genellikle terapi ve ilaç kombinasyonu kullanarak PAPD’yi etkili bir şekilde tedavi edebilir. Sağlık uzmanlarının tipik olarak PAPD ile ilişkili yaygın durumları tedavi etmek için kullandıkları tedaviler ve ilaçlar şunları içerir:

• Anksiyete ilaçları
• Dikkat eksikliği ilaçları
• Ruh hali dengeleyiciler
• Antipsikotikler
• Bilişsel davranışçı terapi
• Yatan hasta veya toplum temelli madde bağımlılığı programları
• Akran desteği veya grup terapisi

PAPD için tedavi hedefleri şunları içerir:

• Öz yeterliliği ve öz saygıyı artırmak
• Kişinin öfke gibi olumsuz duyguları ifade etme yeteneğini geliştirmek
• Başkalarına, özellikle şanslı sayılanlara karşı tarafsız duygular geliştirmek
• Kendinden, başkalarından ve kişiler arası ilişkilerden daha gerçekçi beklentiler oluşturmak
• Olumsuz duyguları veya algıları ele almak ve onlar hakkında daha nesnel veya tarafsız düşünmenin yollarını öğrenmek
• PAPD’nin geliştirmiş olabileceği olası nedenleri belirlemek
• Geçmiş kişiler arası çatışmaları etkili bir şekilde ele almak ve çözmek
• Kendini kontrol etme duygusunu geliştirmek ve umutsuzluk duygularını azaltmak
• İntihar düşüncelerini ortadan kaldırmak veya azaltmak

Yardımcı Kaynaklar